Zgodnie z polskim prawem, dyrektorzy spółek i innych przedsiębiorstw są zobowiązani do działania w najlepszym interesie spółki, zachowując przy tym: – stopień staranności odzwierciedlający konkretną wiedzę i umiejętności wymagane przez obejmowane przez nich stanowisko, – w ramach uprawnień przyznanych im przez prawo i statut spółki dla osiągnięcia celów, do których przedsiębiorstwo dąży.
Bardzo obszerna lista obowiązków dyrektorów, wyraźnie wymieniona w polskim kodeksie cywilnym
obejmuje konieczność szczególnego baczenia na:
-
zasady dotyczące ochrony kapitału własnego i aktywów spółki oraz pośrednio prawa wierzycieli, obowiązek kontrolowania każdego wkładu niepieniężnego do kapitału własnego spółce,
-
zakaz wypłacania fikcyjnych dywidend,
-
zakaz udzielania zaliczek lub pożyczek z funduszy spółki na nabycie akcji spółki,
-
zakaz dokonywania transakcji na akcjach spółki lub spółek kontrolujących lub stowarzyszonych,
-
natychmiastowe działanie, ilekroć kapitał własny zostanie obniżony poniżej określonych poziomów z powodu strat,
-
niezwłoczne złożenie wniosku do Trybunału o postępowanie upadłościowe w momencie, gdy firma staje się niewypłacalna,
-
zwoływanie zgromadzeń akcjonariuszy, jeżeli jest to wymagane przez prawo lub statut spółki.
Dyrektorzy są solidarnie odpowiedzialni wobec spółki, akcjonariuszy i ogólnie osób trzecich za szkody poniesione przez każdego z nich w wyniku zaniedbania obowiązków dyrektorów, przy wypełnianiu ich obowiązków, nałożonych na nich względem obejmowanego stanowiska.
Odpowiedzialność karna członków spółki?
Dyrektorami spółki ponoszą odpowiedzialność wobec firmy w przypadku, gdy zaniedbują swoje obowiązki w sprawach spółki lub wiedząc o czynach szkodliwych, powstrzymują się od zapobiegania ich wystąpieniu lub wpływają na zmniejszenie ich negatywnych konsekwencji.
Zgodnie z kodeksem spółek handlowych członkowie spółek podlegają pod ten sam system odpowiedzialności obowiązujący dyrektorów. Zgodnie z polskim prawem karnym dyrektorzy i inni członkowie zarządu spółek mogą być osobiście ścigani za przestępstwa związane z upadłością przedsiębiorstwa, popełnione przed lub w trakcie postępowania upadłościowego.
Wartym zauważenia jest, że wiele zbrodni przewidzianych dla upadłego przedsiębiorcy ma również zastosowanie z udziałem dyrektorów i innych członków spółki (tj. nieuczciwe działania związane z doprowadzeniem do bankructwa i upadłości, nadużycie w stosunku do kredytu, etc.
Co grozi dyrektorowi spółki za doprowadzenie do niewypłacalności wobec wierzycieli?
Polski kodeks karny, wspomagający się przepisami dotyczącymi działania spółek handlowych stanowi, że dyrektorzy i członkowie upadłych firm są karani więzieniem od trzech do dziesięciu lat, jeśli popełnili jeden z czynów niezgodnych z prawem, dotyczących nieuczciwego działania w przedsiębiorstwie, czego konsekwencją była utrata płynności finansowej i bankructwo spółki, oraz:
-
przekierowanie, ukrycie, dysymulacja, zniszczenie lub rozproszenie całości lub części aktywów firmy, a także rejestracja lub potwierdzenie nieistnienia zobowiązania w celu wyrządzenia krzywdy wierzycielom;
-
usunięcie, zniszczenie lub sfałszowanie, w całości lub w części, z zamiarem uzyskania nienależnych zysków lub działania na szkodę dla wierzycieli, ksiąg rachunkowych spółki i innych zapisów księgowych lub ich przechowywanie w celu uniemożliwienia odtworzenia aktywów przedsiębiorcy i rzeczywiście zaistniałych transakcji biznesowych,
Dyrektorzy i inni członkowie spółki podlegają także odpowiedzialności karnej w przypadku usunięcia, zniszczenia lub sfałszowania ksiąg rachunkowych spółki lub innych zapisów księgowych, w trakcie bankructwa przedsiębiorstwa. Oprócz powyższego dyrektorom i funkcjonariuszom zabrania się dokonywania niektórych płatności (niezgodnych z umowami) wobec wierzycieli oraz tworzenia fikcyjnych tytułów preferencyjnych, w celu faworyzowania niektórych wierzycieli, działając tym na szkodę innych, w pierwszej kolejności uprawnionych do odzyskania wierzytelności.
Surowe kary dla dyrektorów, za unikanie zobowiązań wobec wierzycieli
Obowiązujące w Polsce prawo stanowi, że dyrektorzy upadłych firm podlegają karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do dwóch lat, jeżeli popełnili jeden z poniższych, niezgodnych z polskim prawem, czynów:
-
zniszczyli znaczną część majątku spółki przez przypadek lub przez ewidentnie nierozważne transakcje;
-
przeprowadzili niekorzystne dla przedsiębiorstwa transakcje, w celu opóźnienia bankructwa;
-
pogorszyły sytuację ekonomiczną spółki, nie dokonując zgłoszenia dobrowolnej upadłości spółki lub przez inne zaniedbania, zaniechania lub czyny niezgodne z prawem;
-
nie wywiązali się ze zobowiązań podjętych w umowach z wierzycielami.
Zgodnie z kodeksem karnym, wszyscy dyrektorzy oraz członkowie zarządu spółki, posiadający moc decyzyjności, które w niewłaściwy sposób korzystają z otrzymanego przez przedsiębiorstwo kredytu, zasobów finansowych, prowadząc do kryzysu spółki lub uzyskania statusu niewypłacalności spółki, zostają pociągnięci do odpowiedzialności karnej w tym zakresie.
W tym zakresie, osoba taka zostanie skazana na karę pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do nawet trzech lat. Ta sama kara nakładana jest na dyrektorów niewypłacalnych spółek, którzy popełnili inne przestępstwa przewidziane w tym artykule.
Karze podlegają również dyrektorzy i inni członkowie spółki, w wymiarze od sześciu do osiemnastu miesięcy, jeżeli między innymi wpisują na listę wierzycieli podmioty nieistniejące lub nie deklarują niezgodne z faktem zobowiązania.
Niezbędny warunek odpowiedzialności karnej dyrektorów i funkcjonariuszy w przypadku oszustwa, jakiego skutkiem jest bankructwo spółki, oprócz istnienia związku między czynnościami przez nie przeprowadzanymi indywidualnie i zmniejszenia odsetek wierzycieli, to tak zwane „główne oszustwo”.
Polskie prawodawstwo a konsekwencje przestępstw popełnianych przez przedsiębiorstwa
Polskie prawodawstwo, zainspirowane między innymi Konwencją z 1997 r. w sprawie walki z przekupstwem urzędników zagranicznych, wprowadziło ramy regulacyjne dla tego typu przestępców, definiując odpowiedzialność przedsiębiorstw za przestępstwa popełnione we Polsce lub za granicą, w interesie lub na rzecz uzyskania korzyści dla firmy, przez jej dyrektorów i / lub pracowników.
W przypadku przestępstwa tego typu, przestępcy zostaną ukarani zgodnie z polskim kodeksem karnym – a także zostanie wytoczony proces przeciwko firmie (reprezentowanej przed sądem przez jej prawnego przedstawiciela).
Sankcje dla firmy w przypadku naruszenia przepisów polskiego prawa, to m.in.:
-
sankcje pieniężne (które mogą być wyjątkowo surowe);
-
sankcje nakazowe (np. zakaz wykonywania działalności gospodarczej, zawieszenie lub cofnięcie zezwolenia, licencji lub koncesji, zakaz uczestniczenia w przetargach w jednostkach z administracją publiczną,
-
wykluczenie z prawa do uzyskania kredytów i pożyczek, zakaz reklamy towarów lub usług);
Powyższe sankcje mogą być również stosowane jako środek ochronny podczas prowadzonego przeciwko przedsiębiorstwu, dochodzenia
Stosuje się również bardziej surowe sankcje – dotyczy to osób i przedsiębiorstw notorycznie wchodzących w konflikt z prawem.